HEIMSENDINGARŽJÓNUSTA

 

Geiržrśšur Finnbogadóttir Hjörvar

 

 

 

Punktur į fleti

 

HEIMSENDINGAŽJÓNUSTA getur haft mismunandi merkingu eftir žvķ hvernig mašur lķtur į žaš. Oršiš ‘heim’ er dregiš af oršinu ‘heimur’, og žvķ gęti hugtakiš śtleggst Heims-Sendingažjónusta, eša Heims-Endingaržjónusta (allt eftir žvķ hvaša beyginarmynd oršsins er notuš). Žannig getur Heims-Endir allt eins gefiš til kynna takmörk rśmsins um leiš og žaš žżšir endalok heimsins. Heims-Endir stendur žannig fyrir hugmyndina um tiltekinn punkt į fleti sem getur į mótsagnarkenndan hįtt veriš stašur og śtgangspunktur į sama tķma. Rétt eins og snilldarlegur einfaldleiki oršsins ‘heimska’, sem mįlfręšilega er dregiš af oršinu ‘heim’, er einnig ašferš viš aš lżsa tilvistinni sem rśmfręšilegri stašreynd. Žaš er stęršfręšileg jafna sem lżsir žvķ hvernig stašsetning ķ rśmi getur runniš saman viš huglęgt sjónarhorn – og veršur žannig aš višhorfi įn vķddar.

Saga Rómarveldis, Rķnarfljót og endalok sišmenningarinnar

Aš endingu, eins og til aš heyja strķš ķ einlęgni, dró hann upp vķglķnu viš strendur hafsins, lagši nišur lįsboga sķna og fallbyssur, og įn žess aš nokkur vissi ķ hvaša tilgangi eša gęti ķmyndaš sér hvers vegna, skipaši hann svo fyrir um aš žeir skyldu safna saman sjįvarskeljum og fylla hjįlma sķna og vasa af žeim […]. Sem minnisvarša sigursins reysti hann himinhįan turn sem lżsti af į nóttu og leiddi för skipa eins og viti Alexandrķu.

[Suetonius, Life of Caligula 46; tr. J. Gavorse]

 

Rķnarfljót markaši nįttśrleg landamęri ytri endimarka sišmenningar į tķmum Rómarveldis. Noršan og austan viš fljótiš var eingöngu aš finna villimenn og heišingja. Į hernašarlega mikilvęgum stöšum upp eftir fljótinu lį röš virkja sem verndušu heimsveldiš.

Žar sem bęši įr og sjóndeildarhringir myndast fyrir tengingu tveggja punkta į fleti mį segja aš kjarni žeirra sé įtt frekar en efni. Žvķ eru sjóndeilarhringurinn og įr hin fullkomna endurspeglun į žvķ hvernig viš sjįum.

 

‘HEIMSENDINGARŽJÓNUSTA’ hefur eitthvaš meš žaš aš gera hvernig Kaligśla Rómarkeisari stóš sunnan viš ósa Rķnarfljóts ķ žeim įsetningi aš sigra England. Ķ staš žess aš skipa fyrir um įrįs fyrirskipaši hann hermönnum sķnum aš safna saman sjįvarskeljum af strandlengjunni žar sem nś liggur Holland. Žaš sem eftir stóš var viti til aš minnast atburšanna, og virki sem sķšar var žekkt sem Brittenborgarrśstirnar. Žęr hafa birst annaš veifiš upp śr sjónum nįlęgt žeim staš sem Kaligśla tók upp į žvķ aš safna skeljum, įrin 1520, 1552 og 1562, og ķ sķšasta sinn įriš 1954.

Kalaturninn stendur nįlęgt Brittenborgar-rśstunum og er stašurinn žar sem sjómenn festu net sķn nešansjįvar ķ žvķ sem tališ er vera turninn sem Kaligśla lét byggja til aš upphefja skeljasigur sinn. Samfella ķ nafnagift stašarins žar sem keisarinn į aš hafa veriš mį lķta į sem sem einskonar sönnun žess aš atburširnir hafi įtt sér staš einmitt žar, en kann einnig aš hafa veriš leiš sjómannanna til aš minnast mannsins sem įkvaš aš reisa vita ķ staš žess aš rįšast ķ strķš. Hvort heldur sem er, žį hefur žaš veriš vķsindalega sanna aš ‘Kaligśla var hér’! Svo viršist sem hann hafi skiliš eftir sig tunnu af vķni.

LEIRFUGL: Dauši sķšasta geirfuglsins

‘HEIMSENDINGARŽJÓNUSTA’ fjallar um žann rugling sem getur oršiš žegar rśmfręšileg stašreynd punktsins er ruglaš saman viš žaš sjónahorn sem horft er śt frį. Besta dęmi žessa er geirfuglinn, sem žegar į 19. öld hafši upplifaš heimsendi. Dauši sķšasta geirfuglsins įtti sér staš į eyju vestan af Reykjanesskaga, Eldey. En heimsendir geirfuglsins vķsar ekkert sérstaklega til śtrżmingu dżrsins heldur til endaloka heimsins ķ sinni heild frį sjónarhorni fuglsins. En į sama hįtt og dśdśfuglinn var auštrśr var geirfuglinn ekkert sérstaklega tortryggninn ķ garš mannsdżrsins, svo nś sitjum viš uppi meš fugla uppfulla af tortryggni ķ okkar garš.

LEIRFUGL: Geirfinnsmįliš

Reykjanesskagi er lķka vettvangur Geirfinnsmįlsins (eša mįls Geirfinns og Gušmundar), rįšgįtu žar sem mistókst aš finna trśveršuga skżringu į hvarfi tveggja manna įriš 1974. Į fyrri stigum rannsóknarinnar kom fram LEIRFINNUR, leirstytta af hinum grunaša. Hśn var gerš eftir framburši sjónarvotta sem höfšu oršiš vitni aš manni ganga į fund Geirfinns. Geirfinnur sneri aldrei aftur af žeim fundi.  Į einhverju stigi rannsóknarinnar misstu yfirvöld įhugann į aš finna LEIRFINN en sżndu žess ķ staš meiri įhuga į hefšbundnum tilburšum til handtöku, fangelsisvist, yfirheyrslum og milligöngu mišils (Gerard Croiset frį Hollandi). LEIRFINNUR fannst aldrei, en brjóstmynd hans varpar mildu ljósi į lögmįl sjónarhornsins. Stundum er hśn lįtin mynda ósannfęrandi og samofna heild. En ešli samsęrisins er einmitt aš vernda okkur frį žvķ aš komast aš raun um aš sżn getur veriš afleišing af slęmu handverki.

LEIRFUGL: völlurinn

‘HEIMSENDINGARŽJÓNUSTA’ fjallar einnig um herstöš Atlantshafsbandalagsins (NATO) – eša ‘völlinn’.  Višveru herlišsins fylgdi brotthvarf žess, sem bar aš meš jafn skjótum hętti og žaš var dularfullt. Žaš sem hann įtti sameiginlegt meš Kalaturninum er ruglingsleg oršsifjafręši um merkingu hans. ‘Völlurinn’ var samheiti viš Keflavķk, sem var samtķmis flugvöllur, kaupstašur og hervirki. Žannig stóš hann fyrir žrjį gjörsamlega ólķka hluti sem voru til į žremur ólķkum stöšum į sama tķma

Samantekt helstu punkta:

                                    Skżringarmynd 1

                                    LEIR + GEIRFINNUR = LEIRFINNUR

                                   

                                    Skżringarmynd 2

                                    LEIRFINNUR + GEIRFUGL = LEIRFUGL

LEIRFUGL er vendipunkturinn sem sögurnar hér aš ofan hverfast um. Hann er lķka punktur į fleti. Punkturinn holdgerir landrżmiš (sem einkennist af takmörkum) og getur af sér leiš til aš skilja allan heiminn sem endanlegt fyrirbęri. Punkturinn er einnig upphafspunktur sjónarhornsins, en sjónarhorniš – rétt eins og punkturinn sjįlfur – er upphaf striks sem myndar vķdd ķ tęknilegum skilningi oršsins og sem myndlķking myndar žaš möguleikann į žvķ ad öšlast vķšsżni.

LEIRFUGLI fylgja einnig BRITTENBORGARRŚSTIRNAR, KALATURNINN og RĶNARFLJÓTIŠ. Žetta eru ljósmyndir sem einnig eru marglaga sjónarhorn, t.d. sjónarhorn Kaligśla – mannsins sem mistókst aš sigra England og įkvaš žess ķ staš aš safna skeljum. Endalok ‘Heims-Endisins’ bśa yfir mótsögninni ķ punktinum sem hverfur af fleti, vegna žess aš flöturinn sem punkturinn situr į getur einungis horfiš frį sjónarhorni punktsins sjįlfs. Hver sjóndeildarhringur, lķkt og fljót, er hverfandi flötur frį sjónarhorni punktsins, og hver mynd af sjóndeildarhringi er (skammtafręšileg) margföldun sjónarhorns sem sķfellt er hverfandi.

Geiržrśšur Finnbogadóttir Hjörvar

Žżšandi; Ólöf Geršur Sigfśsdóttir